Shqiptarët që kanë jetuar jashtë disa vite dhe po kthehen në Shqipëri, nuk vërejnë kurrfarë ndryshimi. Sipas anketës së INSTAT mbi migracionin, Shqipëria për ta ka mbetur në vendnumëro. Anketa e cila e shpjegon kthimin në Shqipëri vetëm nga qasja e azilkërkuesve, shifrat e të cilëve arritën kulmin në 2015-n me rreth 67 mijë, thekson se shumica prej tyre që janë rikthyer, zor se kanë gjetur ndryshime.
Papunësia ose puna në sektorin informal (50% e tyre) është një ndër faktorët kryesorë që i ka nxitur shqiptarët që të kërkojnë azil. Por në momentin e rikthimit në Shqipëri, shumica e tyre kanë pohuar se kjo mbetet po sfidë.
Sipas anketës, thuajse 36% e popullsisë të rikthyer janë të papunë, shpesh, afatgjatë. Nga ata që punojnë, 34 për qind bëjnë punë të pakualifikuar në sektorin joformal, që është e keqpaguar, rastësore dhe e pasigurt.
Të kthyerit janë regjistruar në zyrat e punësimit për të gjetur punë, por rezultatet sipas tyre kanë qenë mjaft shkurajuese, për shkak të mungesës së vendeve ekzistuese dhe të reja të punës. Shumica e tyre gjithashtu kanë shprehur pakënaqësi për sjelljen e keqe në shërbimin civil dhe burokracisë, konkretisht në zyrat e punës, gjë që zinte rreth 5% të arsyeve për t’u larguar.
Ndërkohë, të tjerë të cilët kanë dashur të ngrenë biznese të vogla, kryesisht në shërbime dhe infrastrukturë, nuk e kanë bërë dot për shkak të mungesës së financimit përmes kredisë.
Kujdesi shëndetësor që zinte 10% të arsyeve për largim, sipas shqiptarëve të rikthyer, lë po aq për të dëshiruar. Nëse në vendet e migracionit përfitonin kujdes të duhur shëndetësor, ata shprehen se në Shqipëri përballen me dy sfida.
E para është marrja e kujdesit shëndetësor. Disa të kthyer që janë të papunë ose punojnë në sektorin informal nuk kanë kartë shëndeti ose nuk kanë të drejtë të marrin shërbime shëndetësore falas. Ndërsa e dyta është cilësia e shërbimeve të kujdesit shëndetësor pasi ata tregojnë se ka raste kur mjekët nuk janë në gjendje që të përcaktojnë diagnozat.
30% e largimeve janë bërë për arsim duke përfshirë këtu mundësi më të shumta në kërkim shkencor dhe universitete më të avancuara(8% studentë) por dhe gjithëpërfshirjen dhe bullizmin. Por problemet në këtë fushë, janë evidentuar sërish pas kthimit në Shqipëri sipas anketës. Më të prekurit mbetën anëtarët e komunitetit rom.
